کمبود آب یک مشکل جدی برای سلامتی سالمندان است، کم آبی در بدن سالمندان سبب ایجاد عوارضی همانند: خشکی پوست، خستگی، مشکلات کلیوی، یبوست و عوارض حاد دیگر می گردد، بسیاری از محققان و پزشکان مصرف حدود ۸-۱۰ لیوان آب در روز را برای سالمندان از الزامات تغذیه ای آن ها دانسته اند، کمبود آب در سالمندان به دلیل ضعف سیستم های حیاتی بدن آن ها نظیر سیستم کلیه ها و قلب و عروق می تواند اثرات بسیار حادی بر بدن این افراد بگذارد، ما از مرکز خدمات پرستاری در منزل درمان نو در این مقاله در رابطه با مهم ترین اثرات، علائم، خطرات و راه کار های درمانی در رابطه با کمبود آب در بدن سالمندان مطالب بی نظیری را برایتان جمع آوری کرده ایم تا با دیدگاه کامل بتوانید در صورت مواجهه با این علائم راه کار های درمانی اصولی را برای سالمندتان اجرایی نمایید، با ما تا انتهای مطالب همراه باشید و در صورتی که تمایل به دریافت پرستار سالمند نیز دارید با ما از طریق راه های ارتباطی در تماس باشید.
15 مورد از اثرات کمبود آب در سالمندان به چه صورت است؟
همانطور که خدمتتان توضیح دادیم توجه به علائم اولیه و تشدید علائم در کمبود آب در سالمندان بسیار ارزشمند می باشد، به طور کلی کمبود آب در سالمندان می تواند به اثرات جدی بر روی سلامت آن ها منجر شود، 15 اثر کمبود آب در سالمندان به شرح زیر می باشد:
- خشکی پوست: کمبود آب می تواند باعث خشکی و ترک های پوستی در سالمندان شود که در نتیجه به علت عدم شادابی پوست سبب ایجاد زخم و عفونت های پوستی منجر شود.
- افزایش خستگی و ضعف: از آن جایی که فرایند فعالیت سلولی بدن انسان برای اجرای صحیح تولید مثل و انتقال انرژی مناسب نیازمند مولکول آب می باشد کمبود آب می تواند سبب افزایش خستگی، ضعف عضلانی و همچنین کاهش انرژی در سالمندان شود.
- مشکلات کلیوی: عملکرد کلیه ها تصفیه خون است، در فرآیند تصفیه خون کلیه ها آب و املاح را در خون از مواد مضر پاکسازی می کنند، عدم وجود حجم کافی برای پاکسازی و فعالیت کلیه ها می تواند سبب ایجاد آسیب های شدید به کلیه که به اصطلاح به آن ATN می گویند شود، در صورتی که کلیه ها به فاز Acute tubular necrosis بر اثر کمبود آب وارد شوند پیامد آن می تواند به دیالیز نیز منجر گردد.
- افت فشار خون: بیشترین حجم در گردش خون انسان را آب داخل عروق می سازد، به طوری که 91% از حجم پلاسما را آب می سازد، از همین رو کمبود آب می تواند باعث افت فشار خون در سالمندان شود که این حالت می تواند خطر بیشتری برای بروز بیماری های قلبی و عروقی ایجاد کند.
- مشکلات گوارشی: سیستم گوارش برای فعالیت روان و جلوگیری از ایجاد یبوست نیاز به آب کافی برای جذب و بازجذب دارد، عدم وجود آب کافی در سیستم گوارشی می تواند سبب ایجاد یبوست یا constipation گردد و از همین رو سبب ایجاد مشکلات گوارشی دیگر در سالمندان می گردد.
- تأثیر بر عملکرد شناختی: محققان به این نتیجه رسیده اند که عملکرد مغز انسان به دریافت حجم مایعات کافی برای حفظ سلامت خود نیازمند است، کمبود آب ممکن است تأثیر منفی بر عملکرد شناختی و حافظه سالمندان داشته باشد.
- بیماری های دهان و دندان: برای ترشح بزاق و همچنین ایجاد آنزیم های گوارشی در دهان، سیستم های ترشح کننده بزاق Salivary glands نیازمند آب کای برای فعالیت خود هستند، در صورتی به علت کمبود آب بدن نتواند پاسخ میزان آب برای فعالیت این غدد را بدهد دهان رو خشکی پیش رفته و سبب ایجاد زخم و آسیب های دندانی (پوسیدگی دندان) می گردد.
- سردرد: کمبود آب بدن سبب ایجاد انقباض در مغز می شود، علت این امر کم آب شدن و در واقع کم حجم شدن مغز می باشد که از استخوان جمجمه دور شده و به اعصاب فشار اضافی وارد می نماید، با افزایش فشار می تواند سردرد نیز افزایش پیدا کند.
- از بین رفتن حس تشنگی: عجیب ترین اثری که تشنگی بر سالمندان در طولانی مدت می گذارد از بین رفتن حس تشنگی در سالمندان است، علت این امر تحریکات متعددی است که بر هیپوتالاموس خارجی وارد می گردد، با تشنگی به طور مداوم پیام به سوی هیپوتالاموس ارسال می گردد و سبب ایجاد مقاومت عصبی در ارسال پیام تشنگی می گردد، به طوری که از یک زمان خاص به بعد آب هم به سالمندتان بدهید می گوید تشنه نیستم!
- سیاهی زیر چشمان: با کاهش حجم آب بدن میزان دی اکسید کربن خون بیشتر می گردد و این حالت سبب ایجاد تیرگی کلی خون می شود، نازک ترین نواحی پوستی که از مهم ترین آن ها می توان به زیر چشمان اشاره داشت با به گردش درآمدن این خون تیره و کدر می گردند.
- هذیان: یکی دیگر از اثرات کمبود آب در سالمندان بی حالی و ضعف مغزی و ایجاد دیلیریوم و هذیان می باشد، با برطرف نمودن دهیدریشن در سالمندان می توان این علامت را برطرف نمود.
- عفونت های شدید: ریه ها برای خارج سازی میکروارگانیسم ها، فعالیت پاکسازی ریه نیاز به آب کافی جهت ایجاد موکوس و خلط دارند، کلیه ها برای فعالیت مناسب نیاز به آب دارند و عفونت مجاری ادراری از خشکی بیش از حد مجرا می تواند ایجاد گردد، به طور کلی کمبود آب می تواند در ایجاد عفونت های سیستم های مختلف بدن نیز تاثیر بگذارد.
- بینایی ضعیف: احتمال تشدید کاتاراکت (آب مرواردید)، خشکی قرنیه و کاهش بینایی نیز در کمبود آب بدن سالمندان بسیار بالا می باشد.
- افزایش دمای بدن: کم آبی بدن سالمندا می تواند سبب تشدید افزایش دمای بدن و ایجاد تب شدید گردد، با مصرف میزان کافی آب در طول روز سالمندان می توانند از ایجاد علائم تب بالا جلوگیری نمایند.
- انقباضات دردناک عضلانی: با مصرف مایهات و ایجاد کم آبی در سالمند احتمال ایجاد و یا تشدید علائم کرامپ عضلانی Muscle cramps بیشتر خواهد شد، کرامپ عضلانی به انقباضات دردناک عضلات می گویند، علت این امر کاهش حجم پلاسما به علت کم آبی خون می تواند باشد.
بیشتر بخوانیم: ویزیت پزشک سالمندان در منزل
دهیدریشن در سالمندان به چه معناست؟
دهیدریشن (Dehydration) به معنای کمبود آب در بدن است، دهیدریشن در سالمندان به معنای کمبود آب در بدن سالمندان می باشد، زمانی که بدن سالمند آب کافی برای عملکرد طبیعی اندام های خود را دریافت نمایید به اصطلاح پزشکی می گویند دهیدره شده است، از علائم مهم دهیدراتاسیون می توان به:افت فشار خون، بی حالی، کما، ضعف، نامنظمی در ضربان قلب و موارد اشاره نمود.
بیشتر بخوانیم: ویزیت متخصص در منزل شبانه روزی
چرا از دست دادن آب در افراد مسن بیش از سایرین است؟
از دست دادن آب به دلایل مختلفی در سالمندان بیشتر از افراد جوان صورت می گیرد، اما می دانید به چه علت؟ به طور کلی دلایل مختلف و فیزیولوژیکی وجود دارد که سبب می شود از دست دادن آب در سالمندان بیشتر از سایرین باشد، از مهم ترین این دلایل می توان به: کاهش ظرفیت کلیه ها به دلیل ضعف ساختاری در حفظ آب، سیستم ایمنی ضعیف و ابتلا شدن به بیماری های مختلف و مزمن که می تواند تاثییرات بسیار زیادی بر عملکرد کلیه ها بگذارد، فعالیت پایین به علت عدم توانایی در تحرک مناسب و ایجاد حالت کاهش احساس عطش در سالمندان و مواردی مشابه اشاره نمود، از همین رو باید در کنترل حفظ آب بدن در سالمندان به خصوص در فصول گرم سال بیشتر اهتمام به عمل بیاید.
بیشتر بخوانیم: درمان سرماخوردگی در سالمندان به چه صورت قابل انجام است؟
نشانه های کمبود آب در بدن سالمندان به چه صورتی است؟
تا کنون در رابطه با اثرات و تفاوت کم آبی در سالمندان و افراد جوان خواندیم، حال نوبت آن رسیده است تا در رابطه نشانه ها و علائم کمبود آب در بدن سالمندان برایتان مطالب با ارزشی را به اشتراک بگذاریم، از مهم ترین علائم و نشانه های کم آبی در بن سالمندان می توان به:
- خشکی دهان و لب: خشکی در دهان و لب ها از نشانه های مهم کمبود آب در سالمندان باشد.
- احساس تشنگی کم: تشنه شدن طولانی مدت در سالمندان ممکن است باعث شود که نوشیدن آب را به تعویق بیاندازند که نتیجه آن می تواند سبب ایجاد دهیدریشن در سالمندان گردد.
- کاهش تولید ادرار: از نشانه های کم آبی سالمندان می توان به کاهش حجم ادرار و دیورز اشاره نمود.
- خستگی و ضعف: همانطور که خدمتتان گفته شد ضعف کلی بدن می تواند از نشانه های کم آبی بدن سالمندان باشد.
- کاهش تمرکز و حافظه: کمبود آب ممکن است به اختلالات شناختی مانند گیجی، سرگیجه و یا کاهش تمرکز منجر شود.
- تعریق پایین: از نشانه های اختصاصی در کاهش حجم آب در بدن سالمندان می توان به تریق پایین در سالمندان اشاره کنیم.
بیشتر بخوانیم: مهم ترین بیماری های شایع در سالمندان چیست؟
علت های کم آبی در بدن سالمندان چیست؟
برای مهم ترین علت های کم آبی در بدن سالمندان می توان به موارد زیر اشاره شود:
- مصرف دارو ها همانند لازیکس
- بیماری های مزمن
- عدم تامین آب مورد نیاز به علت عدم توانایی در تحرک
- تب
- مشکلات گوارشی
- بیماری های روانی و روانپزشکی همانند آلزایمر (به طور مثال سالمند نداند آب خورده است یا نه؟)
- دیابت کنترل نشده
اشاره نمود.
بیشتر بخوانیم: درمان افسردگی سالمند با دارو
عوارض و خطرات کمبود آب در سالمندان به چه صورتی است؟
کمبود آب در سالمندان می تواند عوارض و خطرات جدی برای سلامت آن ها داشته باشد، بدن سالمندان به طور کلی حساس تر به کمبود آب است و این مشکل می تواند عوارض خطرناکی را ایجاد کند، برخی از عوارض و خطرات کمبود آب در سالمندان عبارتند از:
- خشکی پوست و تهوع
- تهوع
- ضعف عضلانی
- خستگی
- سنگ کلیه
- عفونت مجرای ادراری UTI
- پنومونی
- عدم تمرکز
- سرگیجه
- افت فشار خون
- بیماری های قلبی و عروقی همانند آریتمی و ضربان قلب نامنظم
- شوک هایپوولمیک Hypovolemic shock
بیشتر بخوانیم: هزینه نگهداری از سالمند در منزل چقدر است؟
تشخیص کم آبی بدن سالمندان به چه صورتی امکان پذیر است؟
تشخیص کم آبی بدن در سالمندان به روش های مختلف امکان پذیر است، این روش ها شامل مشاهده علائم و نشانه های کم آبی، انجام آزمون های تشخیصی مرتبط و بررسی تاریخچه پزشکی فرد می شود، در زیر به برخی روش های تشخیص کم آبی در سالمندان اشاره نموده ایم:
- بررسی علائم و نشانه ها: پزشک ممکن است با بررسی علایم و نشانه هایی مانند خشکی دهان، کاهش حجم ادرار، خستگی غیر معمول، سرگیجه، گیجی، تاری دید و تغییرات در وضعیت ذهنی و شناختی (مانند تمرکز ناکافی و کاهش حافظه) به کم آبی در سالمندان شک کند.
- آزمایشات خون و ادرار: انجام آزمایشات خون و ادرار می تواند به پزشک کمک کند تا وضعیت کم آبی بدن سالمند را ارزیابی کند، از جمله آزمایش های مفید می توان به تست غلظت ادرار BUN (اوره موجود در ادرار)، کراتینین (آزنیم سلول های کلیوی) و الکترولیت ها در خون همانند پتاسیم، سدیم و کلسیم اشاره کرد، هرچقدر میزان سدیم خون بالاتر سالمند وضعیت کم آبی شدیدتر دارد.
- بررسی تاریخچه پزشکی: پزشک ممکن است به بررسی تاریخچه پزشکی فرد بپردازد تا عواملی مانند مصرف دارو های دیورتیک (مانند فوروزماید)، بیماری های مزمن (مثل دیابت یا بیماری های قلبی و عروقی) و یا مشکلات کلیوی را بررسی کند که ممکن است باعث افزایش خطر کم آبی در سالمندان شوند.
- ارزیابی وزن: تغییرات در وزن نیز می تواند نشان دهنده کمبود آب باشد، پزشک ممکن است با بررسی تغییرات وزن فرد به عنوان یک نشانه مهم از تغییرات در وضعیت آبی بدن توجه کند.
بیشتر بخوانیم: تکرر ادرار در سالمندان نشانه چیست؟
درمان کمبود آب در سالمندان
درمان کمبود آب در سالمندان بسیار اهمیت دارد، زیرا این مشکل می تواند عوارض جدی برای سلامت آن ها به همراه داشته باشد، درمان کمبود آب در سالمندان عموماً شامل موارد زیر می شود:
- شروع به مصرف آب: اولین قدم در درمان کمبود آب در سالمندان، مصرف آب به میزان کافی است، بله به همین سادگی سعی کنید سالمندان را تشویق کنید که به طور منظم آب بنوشند، معمولاً حدود ۸-۱۰ لیوان آب در روز برای سالمندان توصیه می شود.
- مصرف مایعات جبرانی: علاوه بر آب مصرف مایعات دیگری مانند آبمیوه ها، نوشیدنی های غیرقندی و حتی سوپ های کم نمک و کم چرب و غذا های آبکی نیز به حفظ وضعیت آبی بدن کمک می کند.
- استفاده از مایعات حاوی الکترولیت: در مواردی که سالمندان دچار کمبود آب شدند و نیاز به جبران الکترولیت‌های از دست رفته دارند می توان از مایعات حاوی الکترولیت مانند محلول های ترکیبی او آر اس Oral Rehydration Solutions استفاده کرد، از بهترین برند های ORS می توان به وان لایت OneLyte، کر پلاس Care PLUS، کالریت، جیمترو، پرو آر اس و اورالیت اشاره نمود.
- بررسی دارو ها: اگر دارو هایی مثل دیورتیک ها (مانند فوروزماید) باعث افزایش ادرار شده اند و کمبود آب در بدن سالمندان را تشدید کرده اند، با استفاده از تعدیل دارو با ویزیت پزشک متخصص نفرولوژی در منزل می توان بر این اتفاق فائق گردید.
- مراقبت پزشکی: اگر کمبود آب به علت بیماری های مزمن (مانند دیابت یا بیماری های کلیوی) رخ داده است، لازم است که پزشک معالج به صورت منظم وضعیت سلامت و وضعیت آبی بدن را مانیتور کند و درمان های لازم را تجویز کند.
- اصلاح شرایط زندگی: اطمینان از دسترسی آسان به آب و نوشیدنی های مایع، ایجاد شرایطی که سالمندان بتوانند به طور منظم آب بنوشند (مانند داشتن ظروف آب در دسترس) و ایجاد یک برنامه مصرف مایعات منظم می تواند در جلوگیری از کمبود آب کمک کند.
بیشتر بخوانیم: فیزیوتراپی سالمندان در منزل
پیشگیری از کم آبی بدن در سالمندان با مراقبت های اصولی از سالمندان
پیشگیری از کم آبی بدن در سالمندان بسیار مهم است و می تواند با انجام تدابیر ساده و منظم انجام شود، پرستاران سالمند با اجرای مراقبت پرستاری در منزل می توانند در کنترل این علائم بسیار کمک کننده باشند، در زیر تعدادی از روش های پیشگیری از کم آبی در سالمندان را معرفی نموده این که می توانید برای حفظ سلامتی سالمند خود از آن ها استفاده نمایید:
- مصرف منظم آب: سالمندان باید به منظور جلوگیری از کم آبی به طور منظم و مداوم آب بنوشند، تشویق آن ها به استفاده از نوشیدنی هایی مانند آب، چای، دمنوش های گیاهی و یا مصرف سوپ به همراه وعده های غذایی می تواند به این مهم کمک کند.
- نظارت دقیق بر مصرف مایعات: پرستار سالمندی که وظیفه مراقبت و نگهداری از سالمند را برعهده دارد باید مطئن شود که سالمند به اندازه کافی مایعات مصرف می کند، به ویژه در آب و هوای گرم که بیشتر نیاز به آب دارد.
- فراهم کردن آب به صورت مداوم: محیطی که سالمندان در آن زندگی می کنند باید دسترسی آسانی به ظروف حاوی آب داشته باشد، فرض کنید سالمندی که سکته مغزی دارد و حرکت عادی جهت رساندن خود به یخچال یا شیر آب را ندارد نیاز خواهد داشت ظروف آب در دسترس او باشد تا به آسانی بتواند به آب دسترسی پیدا کند.
- چارت دریافتی و خروجی مایعات: می توانید با اندازه گیری میزان مصرف مایعات در سالمندان به طور مستمر و مداوم اطمینان حاصل کنید که نیاز های آب مصرفی آن ها برطرف شده است.
- آموزش: به سالمند خود آموزش دهید در مواقعی که نیاز به مصرف و نوشیدن آب دارد به شما اطلاع دهد تا بر اساس این مورد نیاز مصرف آب او مرتفع گردد.
- نظارت بر مصرف دارو ها: در صورتی که سالمندان دارو هایی مصرف می کنند که باعث افزایش ادرار شوند، باید طبق دستور پزشک معالج حجم دریافتی مایعات نیز تحت کنترل قرار بگیرد.
بیشتر بخوانیم: نحوه دریافت آزمایش خون در منزل
سوالات مهم در رابطه با کم آبی بدن در سالمندان
- سالمند چه چیزی بخورد که حجم مایعات بدنش کنترل شده باشد؟
خاکشیر، تخم شربتی، عدم استفاده از نوشیدنی های گازدار و مصرف سوپ در کنار غذا های حجمی می تواند حجم کافی مایع در سالمندان را پوشش دهد.
- مادر من خشکی پوست دارد، آیا به نظر شما علت اختلالات ویتامینی است یا کمبود مایعات؟
از مهم ترین علل کاهش تورگر Turgor پوستی کم بود آب است، بهتر است ابتدا حجم دریافتی مایعات سالمند خود را تعدیل و جبران کنید و سپس برای اصلاح میزان ویتامین های مورد نیاز سالمند خود از پزشک متخصص تغذیه در منزل کمک بگیرید.
- تب کردن متعدد سالمند می تواند نتیجه کم آبی باشد؟
بله، یکی از نشانه های کم آبی بدن تب کردن است، اگر این مورد برطرف شود اما کماکان سالمند تب های مکرر داشته باشد باید با دکتر متخصص عفونی مشورت نمایید.
منابع کمک گرفته شده:
وبسایت «elder»
وبسایت «وب ام دی»
.png)
