زخم بستر در سالمندان

زخم بستر یا زخم فشاری، یک مشکل شایع در سالمندان است که به دلیل فشار طولانی مدت بر روی پوست و بافت ‌های زیرین ناشی می ‌شود، معمولاً زخم بستر در افرادی که به طور مداوم بر روی تخت بستری هستند اتفاق می ‌افتد، این زخم‌ ها از آسیب به عروق خونی و بافت ‌های پوستی ناشی می‌ شوند که نتیجه طولانی مدت فشار نقطه ‌ای بر روی پوست است، ما در این مقاله از مرکز درمان نو در رابطه با زخم بستر در سالمندان اطلاعات بسیاری مفیدی را خدمتتان آورده ایم تا با مطالعه آن ها اطلاعات شما عزیزان در حیطه تشخیص، علائم، علت ایجاد زخم بستر و راه کار های درمانی زخم بستر بیشتر گردد، اگر تمایل به دریافت خدمات درمان زخم بستر در منزل توسط کارشناس زخم و یا دکتر زخم بستر دارید نیز می توانید با ما در ارتباط باشید، لازم به ذکر است که اگر سوالی ذهن شما را مبنی بر زخم بستر در افراد مسن و راه کار های درمانی آن درگیر کرده از طریق کامنت ها آن را از ما بپرسید.

انواع زخم بستر در سالمندان به چند دسته تقسیم می گردد؟

به طور کلی کلاسه بندی و درجه بندی انواع زخم به 4 دسته تقسیم می شود، در برخی از اسناد منتشر شده زخم بستر را تا 5 گرید درجه بندی نموده اند ولی با توجه به معیار کلی 4 دسته اصلی برای زخم بستر وجود دارد، زخم‌ بستر در سالمندان بر اساس شدت و عمق زخم به موارد زیر تقسیم می گردند:

• درجه 1: زخم بسته درجه 1 را Grade 1 هم می نامند،  این نوع زخم‌ ها به طور طبیعی خطر کمتری دارند و معمولاً تنها به لایه بیرونی پوست (اپیدرم) محدود می ‌شوند، در این نوع از زخم ها پوست معمولاً قرمز و متورم است اما پوست کندگی در آن مشاهده نمی شود.
• درجه 2: زخم بستر درجه 2 با نام دیگر Grade 2 نیز شناخته می شود، در این دسته زخم به لایه های عمیق ‌تر پوست (لایه داخلی اپیدرم) نفوذ کرده است، این نوع از زخم ها می توانند پوست کندگی داشته و حتی با خونریزی هم وجود داشته باشند.
• درجه 3: به زخم بستر درجه 3 Grade 3 هم می گویند، این نوع زخم ‌ها به لایه های عمیق ‌تر پوست (مانند لایه های چربی و گاهاً ماهیچه) نیز گسترش یافته ‌اند، ممکن است زخم به عمق بافتی بیشتری نفوذ کند و در برخی موارد ماهیچه نیز آسیب ببیند.
• درجه 4: زخم بستر درجه 4 که با نام دیگر Grade 4 شناخته می شود به زخم بستری می گویند که از شدت نفوذ آسیب حفره تشکیل شده است، این حفره همراه با عفونت، چرک و بوی بد می باشد، در این حالت استخوان ها نیز مورد آسیب قرار گرفته و سبب ایجاد حفره یا کاویتی cavity در فرد می گردد.

این دسته ‌بندی ‌ها بر اساس نظام دسته‌ بندی تشخیصی تشکیل شده ‌اند که به پزشکان کمک می ‌کند تا جنبه ‌های مختلف زخم‌ ها را ارزیابی کنند و برنامه درمانی مناسب برای هر بیمار تنظیم کنند، همچنین مراقبت‌ های پوستی و پزشکی در جلوگیری از ایجاد زخم‌ های بستر و مراقبت از آن‌ ها نقش بسیار مهمی دارند به ویژه در سالمندان که برای طولانی ‌مدت در تخت بستر قرار دارند و معرض خطر بالایی از ایجاد این نوع زخم‌ ها هستند.

بیشتر بخوانیم: پرستاری از سالمندان در منزل تهران

مراحل تشکیل زخم بستر به چه صورتی است؟

زخم بستر به دلیل فشار طولانی مدت بر روی پوست و بافت‌ های زیرین شکل می ‌گیرد و مراحل تشکیل آن به طور کلی شامل چند مرحله است:

1. فشار طولانی مدت: فشار طولانی مدت بر روی یک نقطه خاص از پوست و بافت ‌های زیرین، به ویژه در نقاطی که استخوان‌ ها نزدیک به سطح پوست هستند (مانند ستون فقرات، عقب سر، تعریق پهلو و پاشنه پا ها)، منجر به قطع عرضی عرضی عروق خونی و باعث کاهش عرضی عروق خونی می شود.
2. آسیب به عروق خونی: فشار مداوم می ‌تواند باعث آسیب و قطع موقت یا دائمی عروق خونی شود که به علت افت جریان عروق خونی ایجاد شده است.
3. عدم رسیدن اکسیژن کافی: اکسیژن کافی به علت بسته شدن عروق خونی به بافت ها نمی رسد و سبب می شود که بافت دچار نکروزه یا مردن شود.
4. تشکیل زخم: در اثر کاهش تامین خون و اکسیژن به بافت ‌ها، نقاطی از پوست و بافت ‌های زیرین که زیر فشار قرار دارند، شروع به تخریب می گردند، این عامل باعث ایجاد زخم می ‌شود که معمولاً در نقاط تحت فشار همانند: استخوان ‌ها، مفاصل، تروکانتر و پهلوها شکل می ‌گیرد.
5. گسترش و عفونت: اگر زخم بستر درمان نشود ممکن است باعث گسترش بیشتر و عفونت شود، عفونت ‌های زخم بستر می ‌توانند جدی باشند و به بیماری ‌های جدی مانند سپتیسمی (عفونت خون) منجر شوند که در برخی موارد ممکن است زندگی تهدید کننده باشد.

این مراحل نشان دهنده پیچیدگی و خطر زخم‌ های بستر است، بنابراین پیشگیری، معاینه، شناسایی زودهنگام و مراقبت مناسب بسیار مهم است تا از ایجاد آنها جلوگیری شود.

بیشتر بخوانیم: فواید تزریقات در منزل تهران

علت زخم بستر در سالمندان چیست؟

علت اصلی زخم بستر در سالمندان، مانند بسیاری از مشکلات دیگری که با سن بالا همراه است، مربوط به ضعف عمومی پوست و بافت‌ های زیرین در برابر فشارهای طولانی مدت است، عوامل مختلفی که در ایجاد زخم بستر نقش دارند عبارتند از:

• فشار مداوم: بیماران سالمندی که معمولاً برای طولانی ‌مدت در تخت بستر قرار دارند تحت فشار زیاد به نقاط خاصی از بدن هستند که از مهم ترین این مناطق می توان به: تروکانتر، ساکروم و غیره اشاره نمود که در نهایت این عامل می تواند منجر به آسیب پوستی شود.
• کاهش نرمی بافت‌ های پوستی: در سالمندی، نرمی بافت‌ های پوستی و بافت ‌های زیرین کاهش می ‌یابد که باعث حساسیت بیشتر به فشار و خطر ایجاد زخم بستر می‌ شود.
• آسیب پذیری بالا: پوست سالمندان ممکن است دارای مشکلات مانند خشکی، آسیب ‌پذیری به عوامل خارجی و کم‌ تر شدن توانایی بازدارندگی باشد که موجب افزایش خطر زخم بستر می ‌شود.
• تغذیه نامناسب: تغذیه نامناسب می ‌تواند باعث ضعف عمومی و کاهش قدرت جداری پوست شود که این موارد همچنین می ‌تواند به افزایش خطر زخم بستر در سالمندان منجر شود.
• نقص در مراقبت‌ های پوستی: مراقبت‌ های نامناسب از پوست می ‌تواند منجر به افزایش خطر زخم بستر شود، به عنوان مثال: عدم تغییر موقعیت بدن (تغییر پوزیشن)، عدم استفاده از تجهیزات مراقبتی همانند تخت بستر مناسب و لوسیون های مناسب برای مراقبت از پوست.

بیشتر بخوانیم: مراقبت از سالمند پوشکی در خانه

علائم زخم بستر در سالمندان به چه صورتی است؟

علائم زخم بستر در سالمندان ممکن است متفاوت باشد و بسته به شدت و مرحله زخم متغیر باشد اما علائم عمومی زخم بستر عبارتند از:

1. قرمزی پوست: ناحیه اطراف زخم ممکن است قرمز شده باشد که نشان ‌دهنده التهاب است.
2. درد: بستگی به عمق و شدت زخم می ‌تواند از درد خفیف تا درد شدیدی احساس شود.
3. تورم: ممکن است در نواحی اطراف زخم، تورم همراه با ترشحات دیده شود.
4. تغییرات دمای پوست: این شامل تغییر در رنگ، بافت یا درجه دمای پوست اطراف زخم است.
5. بوی نامطبوع: در برخی موارد زخم بستر می ‌تواند همراه با بوی نامطبوع یا علائم دیگر عفونت باشد.
6. تغییرات در اندازه زخم: رشد غیر طبیعی در اندازه زخم نیز می تواند از علائم دیگر زخم بستر باشد.

بیشتر بخوانیم: گچ گیری در منزل

مهم ترین عوارض زخم بستر در افراد مسن چیست؟

مهم ‌ترین عوارض زخم بستر در افراد مسن شامل موارد زیر می ‌باشد:

• عفونت: یکی از خطرات اصلی زخم‌ بستر در سالمندان، عفونت زخم است که می‌ تواند به سرعت پیشرفت کرده و به عفونت ‌های خونی مانند سپتیسمی (sepsis) منجر شود که برای زندگی خطرناک است.
• سرطان پوست: زخم ‌های بستر ممکن است منجر به تومورهای پوستی مانند سرطان بافت نرم (مثل سارکوم) شوند.
• پیشرفت عفونت: در سالمندان به دلیل ضعف عمومی و توانایی کمتر در ترمیم بافت، زخم‌ های بستر ممکن است سریع ‌تر پیشرفت کنند و عمق بیشتری به خود بگیرند.
• مشکلات روانی و اجتماعی: زخم بستر می ‌تواند باعث اختلالات روانی و اجتماعی در افراد مسن شود، زیرا ممکن است به طور مداوم نیاز به مراقبت ‌های ویژه داشته باشند که این موضوع می ‌تواند بر روی کیفیت زندگی آنها تأثیر بگذارد.
• آسیب به عضلات و استخوان‌ها: زخم‌ های بستر می ‌توانند به عمق زخم به استخوان یا عضلات منجر شوند که این می ‌تواند باعث آسیب دائمی به ساختار های بدنی شود.
• هزینه ‌های درمانی: درمان زخم‌ های بستر نیازمند هزینه ‌های زیادی است که از جمله مهم ترین آن ها می توان به: هزینه‌ های پزشکی، مواد ضدعفونی، پانسمان و مراقبت‌ های ویژه که برای افراد مسن و خانواده‌ های آنها بار مالی و روانی زیادی به همراه دارد.

بیشتر بخوانیم: بخیه در منزل تهران

موانع درمان زخم بستر در سالمندان

شایع در برخورد با روند درمانی زخم بستر و عدم پاسخ گیری مناسب به این فکر می کنید که چه چیزهایی باعث می شود زخم بستر در سالمندان بهبود نیابد؟ درمان زخم بستر همانند سایر بیماری ها ملزم اجرای کارشناسانه درمانی در روند نتیجه گیری می باشد، درمان زخم بستر در سالمندان می ‌تواند با مشکلات و موانع مختلفی روبرو شود که شامل موارد زیر می ‌باشد:

• ضعف عمومی در سالمندان: سالمندان ممکن است دارای توانایی مقابله کمتری در مقابل بیماری ‌ها و آسیب ‌ها باشند که این می ‌تواند مانع از بهبود سریع زخم بستر شود.
• مشکلات پایه ‌ای سلامتی: برخی از سالمندان ممکن است مشکلات پایه ‌ای سلامتی مانند دیابت، بیماری‌های قلبی-عروقی، اختلالات ایمنی و غیره هستند.
• مصرف دارو های متعدد: برخی از سالمندان ممکن است به دلیل تعداد بالای داروهای مصرفی و اثرات جانبی آنها نتوانند به طور مناسب به درمان زخم بستر پاسخ دهند.
• مشکلات حرکتی: سالمندان ممکن است به دلیل مشکلات حرکتی و ناتوانی در تغییر موقعیت بدن، دسترسی به ناحیه زخم را داشته باشند که باعث مشکل در مراقبت و درمان زخم می ‌شود.
• مشکلات روانی: برخی از سالمندان ممکن است دارای مشکلات روانی یا اضطراب باشند که می ‌تواند به مراقبت‌ های پوستی و درمان زخم بستر اثر منفی بگذارد.
• نیاز به مراقبت ویژه: درمان زخم بستر در سالمندان نیازمند مراقبت‌ های ویژه‌ای از جمله تغییر موقعیت بدن، استفاده از تجهیزات و پانسمان های خاص و مراقبت‌ های پوستی دقیق است که ممکن است نیاز به نیروی کار متخصص داشته باشد.
• تداخلات دارویی: استفاده از مواد آنتی ‌باکتریال مانند نقره ‌ها و دیگر محصولات ممکن است به دلیل نقص کلیوی و اختلالات دیگر بالقوه باعث مشکلات جدی شود.

بیشتر بخوانیم: وصل سوند ادراری در منزل

شایع ترین نقاط زخم بستر در سالمندان

شایع ‌ترین نقاط زخم بستر در سالمندان عبارتند از:

1. پشت: نقطه دیگری که معمولاً در معرض فشار طولانی مدت قرار دارد، به خصوص در سالمندانی که بیشتر از مدت طولانی در تخت بستر قرار دارند.
2. پهلوها: از نقاط دیگری که به ویژه در صورت استفاده نادرست از بالش‌ ها یا تجهیزات مقابله با زخم بستر مستعد ایجاد زخم فشاری می باشد پهلو ها هستند.
3. مناطق تحت فشار استخوان ها: این مناطق شامل نقاطی مانند استخوان ‌های ستون فقرات، عقب سر، آرنج ‌ها و باسن می ‌شود که زیر فشار قرار گرفته و زخم بستر ایجاد می‌ شود.

بیشتر بخوانیم: شستشوی گوش با دستگاه در منزل

پماد برای زخم بستر سالمندان

استفاده از پمادها برای درمان زخم بستر در سالمندان باید به دقت و با توجه به نوع و شدت زخم انجام شود، از همین رو در قسمت زیر چند نمونه از پماد های استفاده شده در درمان زخم بستر برای سالمندان را برای شما لیست کرده ایم:

• پمادهای آنتی ‌میکروبیال: مانند پماد‌ های حاوی نقره (Silver sulfadiazine) که برای کنترل عفونت‌ ها در زخم‌ های بستر استفاده می ‌شوند، این پماد ها می ‌توانند به عنوان ضدعفونی‌ کننده‌های قوی عمل کنند.
• پماد های رطوبت ‌رسان: مانند پماد هیدروژل، که به طور معمول برای زخم‌ هایی که نیاز به مرطوب بودن دارند، استفاده می ‌شود. این پمادها باعث حفظ رطوبت مناسب در ناحیه زخم می‌ شوند.
• پماد های آلژینات کلسیم: این پماد ها معمولاً در واجه با زخم باز به حالت ژل تبدیل شده و کمک می ‌کند تا زخم تمیز بماند و ترشحات جذب شوند.
• پماد های هیدروکلوئید: مانند پماد های دونوراک یا رنوکر که به عنوان پوشش مانع از ورود آب و باکتری ‌ها به زخم عمل می‌ کنند و همچنین به مرطوب بودن زخم کمک می ‌کنند.
• پماد های ضد التهاب و تسکین‌ دهنده: برخی از پماد ها مانند پماد کورتیکواستروئیدی (مثل هیدروکورتیزون) ممکن است برای کنترل التهاب و درد در نواحی اطراف زخم بستر مورد استفاده قرار گیرند.

نکته: حتما قبل از اجرای درمان های دارویی از ویزیت پزشک در منزل استفاده نمایید.

بیشتر بخوانیم: تنقیه خانگی برای یبوست در منزل

درمان زخم بستر در سالمندان

راه کار های درمان زخم بستر در سالمندان به عنوان یک مسئله پیچیده و حساس می باشد که نیازمند رویکرد های گوناگونی است که شامل مراقبت‌ های پوستی مناسب و استفاده از مواد درمانی خاص می ‌شود، از همین رو در زیر به برخی از موارد کلیدی در درمان زخم بستر در سالمندان اشاره می ‌شود:

1. تغییر پوزیشن: برای کاهش فشار و پیشگیری از ایجاد زخم بستر جدید، سالمندان باید به طور منظم تغییر موقعیت بدنی داده شوند، این اقدام می ‌تواند شامل تغییر پوزیشن توسط پرستار در منزل و یا استفاده از تجهیزات کمکی مانند بالش ‌های تخت بستر و پد ‌های رینگی مقابله با زخم باشد.
2. مراقبت‌ های پوستی: حفظ تمیزی و مرطوب بودن مناسب ناحیه زخم بستر با استفاده از پمادها و باند های مناسب بسیار حائز اهمیت است، این مورد شامل استفاده از پمادهای آنتی ‌میکروبیال برای کنترل عفونت و پمادهای رطوبت ‌رسان مانند هیدروژل است.
3. کنترل عفونت: هرگونه علامت عفونت در زخم بستر باید به دقت شناسایی شود و با استفاده از آنتی‌بیوتیک ‌ها یا دیگر مواد ضدعفونی معالجه شود، کنترل عفونت از جلوگیری از پیشرفت زخم و جلوگیری از عوارض جدی مانند سپتیسمی بسیار مهم است.
4. تغذیه مناسب: تغذیه بهینه و متعادل با پروتئین و ویتامین‌ های مورد نیاز برای تقویت بافت‌ های آسیب دیده و تسریع درمان زخم بستر بسیار اساسی است.
5. استفاده از تجهیزات پزشکی مناسب: درمان زخم بستر ممکن است نیازمند استفاده از تجهیزات پزشکی مانند پانسمان های خاص، تجهیزات جلوگیری کننده از ایجاد زخم (مانند بالش ‌ها و پد‌ های ضد فشار) و حتی مواد دارویی خاص برای تسریع درمان باشد.
6. مراقبت ‌های پرستاری مداوم: سالمندان نیازمند مراقبت ‌های پرستاری در منزل مداوم هستند تا همچنان تحت نظر و مراقبت حرفه‌ ای قرار گیرند و هر گونه تغییر در وضعیت زخم به سرعت شناسایی و مداخله شود.

بیشتر بخوانیم: تزریق واکسن گارداسیل در منزل چه تمهیداتی نیاز دارد؟

درمان خانگی زخم بستر سالمندان

درمان خانگی زخم بستر در سالمندان می ‌تواند به عنوان یک جزء مهم در مراقبت‌ های مداوم و پیشگیری از تشدید زخم مورد استفاده قرار گیرد، اما این مراقبت ‌ها باید با توجه به شرایط زخم و توصیه‌ های پزشکی انجام شود، در زیر به برخی از روش ‌های درمان خانگی زخم بستر در سالمندان اشاره کرده ایم:

• عصاره آلوئه ‌ورا: آلوئه‌ ورا خواص ضد التهابی، ضد باکتریایی و تسکین‌ دهنده دارد، می ‌توان آن را به صورت ژل یا پماد روی زخم بستر مالید تا به تسریع فرایند ترمیم کمک کند.
• عصاره نعناع: نعناع خواص ضد التهابی و تسکین ‌دهنده دارد که می ‌تواند به کاهش درد و التهاب در ناحیه زخم کمک کند، معمولاً این عصاره به صورت روغن یا پماد استفاده می ‌شود.
• عصاره چای سبز: چای سبز به خاصیت آنتی ‌اکسیدانی و ضد التهابی معروف است، می‌ توان از چای سبز برای شستشوی ناحیه زخم استفاده کرد یا آن را به صورت پماد موضعی بر روی زخم مالید.
• عسل: عسل خواص ضد میکروبی و تسکین ‌دهنده دارد که می ‌تواند به ترمیم زخم‌ ها کمک کند، عسل طبیعی را می ‌توان به عنوان یک پوشش طبیعی بر روی زخم بستر استفاده کرد.
• روغن ‌های طبیعی: برخی از روغن‌ های گیاهی مانند روغن نارگیل، روغن جوجوبا و روغن لاوندر خواص ضد التهابی و ترمیم کننده دارند که می ‌توانند برای ماساژ ناحیه زخم استفاده شوند.

توجه داشته باشید که قبل از استفاده از هر یک از این روش‌ ها، بهتر است با پزشک معالج خود مشورت کنید، به ویژه اگر سالمند دچار بیماریهای مزمن یا داروهای خاصی مصرف می ‌کند.

بیشتر بخوانیم: انواع واکسن آنفولانزا

تغذیه در زخم بستر سالمندان

تغذیه مناسب برای سالمندان با زخم بستر بسیار اهمیت دارد، زیرا تأمین مواد غذایی و ویتامین ‌های لازم برای بهبود و تسریع درمان زخم بسرعت و کاهش خطر عفونت‌ها اساسی است، مهمترین نکاتی که باید در تغذیه سالمندان با زخم بستر مد نظر داشته باشید را برایتان لیست کرده ایم:

• پروتئین: مصرف مناسب پروتئین برای تقویت بافت‌ های آسیب دیده بسیار حیاتی است، پروتئین‌ هایی مانند گوشت، ماهی، مرغ، تخم مرغ، لبنیات (مانند ماست، پنیر)، لوبیا، عدس و نخود فراهم کننده پروتئین ‌های با کیفیت هستند.
• ویتامین سی: ویتامین C برای بهبود ترمیم زخم بسیار مهم است، زیرا آنتی ‌اکسیدان قوی است و در ساخت کلاژن نقش دارد، منابع ویتامین C شامل پرتقال، لیمو، توت فرنگی، گوجه فرنگی و برگهای سبزیجات مانند کلم و اسفناج هستند.
• روغن‌ های چرب: مصرف مناسب روغن ‌های نیمه چربی مانند روغن زیتون، روغن آفتابگردان و روغن کانولا برای حفظ ترطیب پوست و پیشگیری از خشکی نیازمند است اما از مصرف روغن ‌های حیوانی چرب بپرهیزید.
• زینک: زینک برای تقویت سیستم ایمنی و ترمیم بافت‌ های آسیب دیده بسیار مفید است، منابع زینک شامل گوشت قرمز، مرغ، ماهی، لوبیا، برنج کامل و برخی از محصولات لبنی هستند.
• میوه‌ ها و سبزیجات: مصرف مناسب میوه‌ ها و سبزیجات به عنوان منابعی از فیبر، ویتامین ‌ها، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان ‌ها برای تقویت سیستم ایمنی و بهبود ترمیم زخم بسیار حیاتی است، ترجیحاً از میوه‌ ها و سبزیجاتی با رنگ‌های متنوع استفاده کنید.
• مصرف مایعات: آب و مایعات دیگر برای حفظ رطوبت در بدن و تقویت جریان خون به ناحیه زخم بسیار مهم است،  مصرف آب به میزان کافی، مصرف سوپ ‌ها و نوشیدنی ‌های گرم مانند چای و قهوه برای حفظ هیدراتاسیون بدن مفید است.

بیشتر بخوانیم: تعرفه نگهداری از سالمند در منزل سال 1403 چقدر است؟

جلوگیری از زخم بستر در سالمندان

برای پیشگیری از ایجاد زخم بستر خانواده سالمندان باید هر چه سریع تر به راه کار های درمانی آن توجه و اقدام نمایند، از مهم ترین این اقدامات استفاده از حضور کارشناس زخم بشتر در منزل، کارشناس زخم بستر با توجه به علم خود اطلاعات کافی را در رابطه با رویکرد های درمانی و مراقبتی به خانواده سالمندان اعلام و ارائه می نماید، استفاده از تجهیزات، لوسییون ها، پماد های نرم کننده پوست، رژیم غذایی مناسب زیر نظر متخصص تغذیه در منزل و موارد مشابه از مهم ترین راه کار های پیشگیری از زخم بستر در سالمندان می باشد.